احمد بن محمد بن ابی نصر می گوید به ابوالحسن امام رضا (ع) عرضه داشتم
بعضی از اصحاب ما قائل به جبر شده اند و برخی [همچو فرقه های مخالفین] قائل به [نظریه] استطاعت شده اند.
عالم آل محمد (ص) امام رضا (ع) بیان کرد بنویس بسم الله الرحمن الرحیم، امام سجاد(ع) بیان نمود که خداوند عزوجل فرمود: اى فرزند آدم به مشیت [کلی] من است که تو آنی که برای خودت اراده می کنی آنچه را اراده می کنی و به واسطه قدرت [اعطایی] من است که واجبات مرا ادا مى کنى و به وسیله نعمت [اختیاری] که داده ام بر معصیت من نیرو پیدا کرده اى، من ترا انسانى شنوا و بینا و قوى قرار داده ام [انتخاب با توست می توانی راه راست یا راه کج بروی] هر نیکى که به تو برسد از جانب خدا است و هر بدى که به تو برسد از ناحیه خودت مى باشد و آن به خاطر این است که من سزاوارتر از تو هستم نسبت به نیکى هایت و تو از من سزاوارتر هستى نسبت به بدى هایت
[یعنی وقتی نعمت و قدرتی به کسی داده شد اصل فضلیت با منعم و دهنده است و اگر گیرنده با آن نعمت و قدرت راه درست رفت وامدار نعمت دهنده است و اگر راه انحراف رفت (خصوصا با وجود عقل و فطرت و انبیاء) مسئولیت سوء استفاده از نعمت با شخص خاطی است. البته اگر راه درست رفت خود فاعل خیر و گیرنده هم سزاور اکرام است که خداوند منان با گشاده دستی، مسئولیت اکرام کامل تمام درستکاران را خود به عهده گرفته است و البته دیگران را هم موظف به اکرام نیکوکاران نموده است.] چرا که من از آنچه انجام مى دهم بازخواست نمى شوم [من سراسر علم و حکمت و لطف و فاقد هر گونه جهل و ضعفم و اعطا و امساک و قضاوت من خیر محض و دادگری کامل است.] و حال آن که همگان بازخواست مى شوند. [چون در جمیع مراتب فقیر الی الله اند و در بسیاری از مواضع گرفتار سستی و لغزش و منیت و در جمیع مراحل علم و عمل و قضاوت، علی الدوام محتاج هدایت و ارشاد و لطف الهی اند.] هر آنچه که تو خواستى برایت منظم و مرتب نمودم.
احمد بن محمد بن ابی نصر قال قلت لابی الحسن الرضا (ع) ان بعض اصحابنا یقول بالجبر و بعضم یقول بالاستطاعة قال فقال لی اکتب بسم الله الرحمن الرحیم قال علی بن الحسین (ع) قال الله عزوجل: یا ابن آدم بمشیئتی کنت انت الذی تشاء لنفسک ما تشاء و بقوتی ادیت، فرائضی و بنعمتی قویت علی معصیتی. جعلتک سمیعا بصیرا قویا، ما اصابک من حسنه فمن الله و ما اصابک من سیئه فمن نفسک و ذاک انی اولی بحسناتک منک و انت اولی بسیئاتک منی و ذاک انی لا اسأل عما افعل و هم یساءلون، قد نظمت لک کل شیء ترید.
الکافی ج : 1 ص : 160 ح 12 سند صحیح
چهل حدیث تصویری از امام سجاد (ع) [ اینجا ]
چهل حدیث از امام سجاد (ع) + آدرس دهها حدیث [ اینجا ]
